Η ζωή κάθε γυναίκας χαρακτηρίζεται από αποφάσεις σημαντικές τόσο για την καθημερινότητά της όσο και για την υγεία της. Μια από αυτές είναι και το αν θα κρατηθεί, για τους δικούς της λόγους, μακριά από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες λαμβάνοντας αντισυλληπτική αγωγή. Όπως είναι γνωστό, μια τέτοια απόφαση έχει άμεση επίπτωση στο θέμα των ορμονών του γυναικείου οργανισμού, από τις οποίες εξαρτάται το σώμα, η διάθεση, τα συναισθήματα αλλά και η γενική κατάσταση της υγεία της. Φυσικά, μέρος αυτής είναι και η στοματική υγεία. Σε αυτήν την σχέση, στοματική υγεία και αντισύλληψη, θα αναφερθούμε σήμερα, αναλύοντάς την συνοπτικά για την καλύτερη ενημέρωσή σας. 

Πώς οι ορμονικές αλλαγές επηρεάζουν τη στοματική υγεία

Για κάθε γυναίκα, συγκεκριμένες φάσεις ζωής όπως η εφηβεία, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, η εγκυμοσύνη και η εμμηνόπαυση επιδρούν στην στοματική υγεία. Οι μεγάλες διακυμάνσεις των οιστρογόνων και της προγεστερόνης του οργανισμού, για παράδειγμα, μπορούν να επιφέρουν συμπτώματα που μοιάζουν με ασθένεια των ούλων, όπως πρήξιμο ή αιμορραγία. Στην πραγματικότητα, η φλεγμονή που σχετίζεται με την ασθένεια των ούλων μπορεί έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ψυχοσύνθεσή της, αφού επιδρά στη γοητεία και το χαμόγελό της. Όμως, η οδοντιατρική διάγνωση, και σε αυτήν την περίπτωση είναι απαραίτητη, ώστε να εξακριβωθεί αν η ρίζα του προβλήματος είναι ορμονική ή οφείλεται σε άλλους παράγοντες όπως μια καρδιακή πάθηση, διαβήτη ή άλλες παθήσεις, που έχουν όμοια «προειδοποίηση» στην στοματική κοιλότητα. 

Αντισύλληψη και Στοματική Υγεία: Η Ορμονική Σύνδεση

Στις μεθόδους ελέγχου γεννήσεων με αντίκτυπο στις γυναικείες ορμόνες, σημαντικός είναι ο πρώτος μήνας αγωγής, ο οποίος  έχει την πιο βαθιά επίδραση στο σώμα. Όταν συμβαίνουν μεγάλες ορμονικές διακυμάνσεις στις ορμόνες, ορισμένες γυναίκες θα εμφανίσουν τα προαναφερθέντα συμπτώματα, επειδή τα ούλα τους είναι πιο ευαίσθητα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και μπορεί να αναστατωθούν ευκολότερα. Για την αντιμετώπιση αυτού του ενδεχόμενου, είναι προτιμότερο για μια γυναίκα να επιλέγει νεότερης γενιάς αντισυλληπτική αγωγή με τη λήψη χαπιών με χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης, άρα και ηπιότερα συμπτώματα στην υγεία των δοντιών. Ειδικά, όμως για τις γυναίκες που υποφέρουν ήδη από ουλίτιδα, χρειάζεται συγκεκριμένη καθοδήγηση από τον/την γυναικολόγο τους, καθώς η ύπαρξη αυτής της ασθένειας σε συνδυασμό με τον ορμονικό έλεγχο, ενέχει πάντα τον κίνδυνο της επιδείνωσης. 

Άλλοι παράγοντες που αξίζει να λαμβάνονται υπόψη, κατά την αντισύλληψη, καθώς σχετίζονται συνδυαστικά με οδοντικές και στοματικές ασθένειες είναι:

• Το κάπνισμα, καθώς έχει άμεση σχέση με τα αντισυλληπτικά.  Οι γυναίκες καπνίστριες παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες για μια σειρά προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της πήξης του αίματος και του ξηρού κόγχου μετά την αφαίρεση ενός φρονιμίτη.
• Η λήψη παράλληλης φαρμακευτικής αγωγής, καθώς μπορεί να λειτουργήσει συνδυαστικά για μια σειρά παθήσεων της στοματικής κοιλότητας. Σε αυτήν την περίπτωση, καλό είναι να μοιραστείτε τη συνολική πληροφορία με τον/την οδοντίατρό σας ώστε να έχει μια πλήρη εικόνα και να μπορεί να οδηγηθεί σε μια ακριβέστερη διάγνωση ή/και θεραπεία. 
• Η διάρκεια της αντισύλληψης, καθώς ο χρόνος που διαρκεί η αγωγή αυτή είναι ένας βασικός παράγοντας της συνάρτησης της ορμονικής λειτουργίας και της υγείας της στοματικής κοιλότητας.  

Πώς μπορεί μια γυναίκα να προστατέψει την υγεία των δοντιών κατά την αντισύλληψη;

Στην πραγματικότητα και για αυτήν τη φάση της γυναικείας ζωής, η καλύτερη ασπίδα προστασίας δεν είναι άλλη από τους γενικούς κανόνες της στοματικής υγείας. Η συχνή, επιμελής φροντίδα που απαιτεί μόλις λίγα λεπτά από το πρόγραμμά της, μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό και την αντιμετώπιση των όποιων παρενεργειών της ορμονικής λειτουργίας και της δράσης του χαπιού. Συγκεκριμένα, μπορούμε να αναφερθούμε στα παρακάτω» 

• Βούρτσισμα των δοντιών 2 φορές την ημέρα, πρωί και βράδι
• Χρήση στοματικού διαλύματος για τον βακτηριδιακό καθαρισμό
• Μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη μεταξύ των γευμάτων
• Τακτικό οδοντιατρικό έλεγχο, τουλάχιστον δυο φορές τον χρόνο
• Λεπτομερής ενημέρωση του αρμόδιου ιατρού για την φαρμακευτική αγωγή και τις όποιες αλλαγές έχουν γίνει σε αυτήν

(πηγή: Perfectteeth.com)

Κατά τη βρεφική ηλικία είναι σύνηθες για τα μωρά να εξερευνούν τον κόσμο χρησιμοποιώντας το στόμα τους. Το πιπίλισμα της πιπίλας, του αντίχειρα ή των δαχτύλων είναι απόλυτα φυσιολογικό για τα πρώτα χρόνια της ζωής, καθώς τα παιδιά το χρησιμοποιούν για να αισθάνονται ήρεμα.

Ωστόσο, εάν αυτό συνεχίζεται μετά την ηλικία των 5 ετών, θα μπορούσε να αποτελεί σημάδι δυσκολίας στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Γι’αυτό είναι σημαντικό να βοηθήσετε το παιδί σας να απαλλαγεί από αυτή τη συνήθεια στον κατάλληλο χρόνο ώστε να μην υπάρξουν ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Πιθανές Παρενέργειες

Το πιπίλισμα του αντίχειρα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ευθυγράμμιση των δοντιών, το οποίο μπορεί να οδηγήσει στην ανάγκη ορθοδοντικής θεραπείας αργότερα.

Επιπλέον, όταν ένα παιδί συνεχίζει να πιπιλίζει τον αντίχειρα ή την πιπίλα του αφού έχουν ανατείλει όλα τα νεογιλά του δόντια, τότε κινδυνεύει με μόλυνση του μέσαίου αυτιού, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να καταλήξει σε χειρουργική επέμβαση.

Άλλες παρενέργειες που σχετίζονται με το πιπίλισμα του αντίχειρα περιλαμβάνουν:

• Αρνητικές επιδράσεις στη θέση των γνάθων, με αποτέλεσμα προβλήματα στην ομιλία.
• Μεγάλη πιθανότητα για μολύνσεις από βακτήρια ή άλλα παθογόνα.
• Παραμόρφωση ή ευαισθησία στον ουρανίσκο.
• Προβλήματα στο δέρμα, όπως κάλλοι στον αντίχειρα ή στρέβλωση του νυχιού του δαχτύλου.

Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να απαλλαγεί από τη συνήθεια

Περίπου το 30% των παιδιών στο νηπιαγωγείο εξακολουθούν να πιπιλίζουν τους αντίχειρες τους, ωστόσο οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να διασφαλίσετε ότι το παιδί σας θα παραιτηθεί από αυτή τη συνήθεια στον κατάλληλο χρόνο.

Το πιο σημαντικό είναι να δείξετε υποστήριξη και να ενθαρρύνετε θετικά το παιδί ενώ βρίσκεται στη διαδικασία διακοπής της συνήθειας. Αυτό θα βοηθήσει στην οικοδόμηση της αυτοεκτίμησής του, η οποία με τη σειρά της θα μειώσει την ανάγκη ή την επιθυμία του να πιπιλίζει τους αντίχειρες του.

• Βοηθήστε το παιδί σας να καταλάβει τους λόγους για τους οποίους πρέπει να σταματήσει αυτή τη συνήθεια.
• Φροντίστε έτσι ώστε το περιβάλλον στο σπίτι να μην είναι στρεσογόνο.
• Καλλιεργήστε ένα κλίμα ενθάρρυνσης για το παιδί.
• Εάν τα παραπάνω δε λειτουργήσουν, μπορείτε να συμβουλευτείτε τον παιδοδοντίατρο σας, ώστε να σας συνταγογραφήσει κάποιο φάρμακο με πικρή γεύση για να βάλετε στην πιπίλα ή τον αντίχειρα.

Είναι γνωστό ότι η περιοδοντική νόσος μπορεί να προσβάλει, εκτός από τα δόντια μας, και άλλα ζωτικής σημασίας όργανα, όπως η καρδιά. Αυτό συμβαίνει, διότι τα μικρόβια μπορεί να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος και να δημιουργήσουν εστίες φλεγμονής. Οι αιματικοί θρόμβοι διαταράσσουν τη ροή του αίματος και μειώνουν την ποσότητα οξυγόνου, που χρειάζεται η καρδιά για την ομαλή λειτουργία της. Δηλαδή, οι αθηρωματικές πλάκες που σχηματίζονται στις καρωτίδες, προκαλούν πάχυνση των αρτηριών. Όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση των «κακών» παθογόνων μικροβίων στο στόμα, τόσο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει να σχηματιστούν αθηρωματικές πλάκες στα τοιχώματα των αγγείων με συνέπεια την ανάπτυξη θρόμβων.

Άτομα με περιοδοντική νόσο έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν καρδιακές παθήσεις. Μια πρόσφατη ανάλυση δείχνει ότι ο πιθανός κίνδυνος καρδιακών παθήσεων για ασθενείς με περιοδοντική νόσο μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος από ότι για τους ασθενείς με υψηλή χοληστερόλη. Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι η επίλυση της περιοδοντίτιδας και η άψογη στοματική υγεία θα πρέπει να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες για να στηρίξουν αυτό το συμπέρασμα. Πως λοιπόν μπορείτε να προστατεύσετε τους ασθενείς σας, όταν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες;

Συνεργασία και Συζήτηση

Εφόσον η συγκεκριμένη ασθένεια προσβάλλει διαφορετικά όργανα, οι ασθενείς πολύ πιθανόν να παρακολουθούνται από διαφορετικών ειδικοτήτων επαγγελματίες. Είναι σημαντικό να υπάρχει ενημέρωση και συνεργασία, ώστε να είναι αποτελεσματική η θεραπεία. Από την πλευρά τους οι οδοντίατροι, μπορούν να σχεδιάσουν την θεραπεία τους, η οποία θα περιλαμβάνει τακτικά ραντεβού για αφαίρεση της πλάκας και καθαρισμό, αλλά και οδηγίες στους ασθενείς για το πως να διατηρήσουν την υγεία των δοντιών τους μέχρι το επόμενο ραντεβού. 

Ένα σημείο που πρέπει να προσέξετε είναι, πως θα επικοινωνήσετε στους ασθενείς σας τη σύνδεση των 2 νόσων. Είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί με τις πληροφορίες που μεταδίδετε στους ασθενείς, δεδομένου ότι η έρευνα που έχει διεξαχθεί είναι περιορισμένη. Δεν θα μπορείτε να διαβεβαιώσετε τους ασθενείς, ότι μετά το πέρας της περιοδοντικής θεραπείας δεν θα συναντήσουν κάποιο καρδιαγγειακό πρόβλημα. Μπορείτε όμως, να μοιραστείτε τα ευρήματα των μέχρι τώρα ερευνών και να τους συμβουλεύσετε να παρακολουθούν την υγεία τους, καθώς και τι να προσέξουν. 

Βοηθώντας τους ασθενείς σας να καταλάβουν, ότι το πρωταρχικό σας μέλημα είναι η υγεία της καρδιάς τους, παρά το γεγονός ότι η ειδικότητά σας περιορίζεται σε άλλα όργανα του σώματος, θα τους παρακινήσετε να κάνουν, ό,τι είναι απαραίτητο, για να διατηρήσουν την βέλτιστη στοματική υγεία. 

Θεραπεία 

Δεδομένης της σχέσης μεταξύ περιοδοντικής νόσου και καρδιακής υγείας, για να μην αναφέρουμε την απώλεια δοντιών και το πλήθος άλλων ασθενειών που συνδέονται με την περιοδοντίτιδα, η θεραπεία πρέπει να έχει αποτελέσματα. 

Το πρώτο βήμα στην αποτελεσματική θεραπεία είναι η διάγνωση. Πρέπει να έχετε ένα κατάλληλο πρωτόκολλο ανίχνευσης. Οι ασθενείς συχνά δεν καταλαβαίνουν, ή απλά αγνοούν, τους προειδοποιητικούς δείκτες της περιοδοντικής νόσου, επομένως είναι επιτακτική ανάγκη το ιατρείο σας να διαθέτει τα εργαλεία για την ενημέρωση των ασθενών. Τα αρχικά συμπτώματα της περιοδοντικής νόσου συχνά δεν είναι πολύ εμφανή.

Η Αμερικανική Ακαδημία Περιοδοντολογίας απαριθμεί τα σημάδια της περιοδοντικής νόσου ως εξής:

• Κόκκινα, πρησμένα ή ευαίσθητα ούλα ή άλλος πόνος στο στόμα
• Αιμορραγία ενώ βουρτσίζετε, όταν χρησιμοποιείτε νήμα ή τρώτε σκληρά τρόφιμα
• Τα ούλα υποχωρούν ή απομακρύνονται από τα δόντια, προκαλώντας τα δόντια να φαίνονται περισσότερο από πριν
• Χαλαρά ή ασταθή δόντια
• Πύον ανάμεσα στα ούλα και τα δόντια
• Πληγές στο στόμα
• Συνεχόμενη κακή αναπνοή
• Αλλαγές στην αίσθηση του δαγκώματος
• Αλλαγές στην εφαρμογή τεχνητών οδοντοστοιχιών

Ακόμη και με την έγκαιρη διάγνωση, οι ασθενείς συχνά αρνούνται τη χειρουργική θεραπεία λόγω φόβου ή παρεξήγησης. Ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί όποια βλάβη προκλήθηκε από περιοδοντική νόσο, είναι να θεραπευτεί πλήρως η μόλυνση και να κλείσουν τα «ανοίγματα». Μέχρι πρόσφατα, αυτό σήμαινε επώδυνη χειρουργική απόξεση. Σήμερα όμως, πολλοί γενικοί οδοντίατροι και περιοδοντικοί προσφέρουν μια φιλική προς τον ασθενή, λιγότερο επεμβατική διαδικασία λέιζερ – πρωτόκολλο LANAP – ως εναλλακτική στην αποκατάσταση της στοματικής υγείας των ασθενών.

Ως οδοντίατροι, μπορείτε να βοηθήσετε στην ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών σας, σχετικά με τη σύνδεση των 2 παθήσεων, αναζητώντας τα πρώιμα συμπτώματα περιοδοντικής νόσου και προσφέροντας ελάχιστα επεμβατικές θεραπευτικές επιλογές που οι ασθενείς θα αποδεχθούν.