Καλό είναι να γνωρίζουμε την ανατομία των δοντιών μας, όπως μπορεί να ξέρουμε για οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος μας, για να μην κοιτάμε τον οδοντίατρο σαν να μας μιλάει κινέζικα, όταν εξηγεί τι σκοπεύει να κάνει στα δόντια μας!

Αδαμαντίνη
Είναι η εξωτερική επιφάνεια του δοντιού. Είναι λεία και γυαλιστερή και είναι η σκληρότερη ουσία του σώματος μας, γι’ αυτό και είναι ανθεκτική στη μάσηση. Δίνει στο δόντι το λευκό του χρώμα και έχει πάχος 1-2 χιλιοστά.

Οδοντίνη
Είναι ένα σκληρό παχύ στρώμα ακριβώς κάτω από την αδαμαντίνη. Έχει πολλά μικροσκοπικά σωληνάρια που περιέχουν νεύρα και μέσω αυτών τα δόντια μπορούν να ξεχωρίσουν τη διάφορα μεταξύ ζεστού και κρύου.

Πολφός
Βρίσκεται στο κέντρο του δοντιού και είναι ζωντανός ιστός. Είναι ένας χώρος μέσα στον οποίον βρίσκονται πολλά νεύρα και αιμοφόρα αγγεία όπου κυκλοφορεί το αίμα και έτσι το δόντι διατηρείται ζωντανό και υγιές.

Ακρορρίζιο
Αυτό είναι το άκρο της ρίζας και από εκεί περνάνε τα νεύρα και τα αγγεία μέσα στον πολφό. Αυτό είναι και το σημείο όπου μπορεί να δημιουργηθεί φλεγμονή, από τερηδόνα, τραύμα, κ.α. Η φλεγμονή αυτή ονομάζεται απόστημα.

Αύλακες
Είναι οι σχισμές σχήματος V στη μασητική επιφάνεια των οπίσθιων δοντιών που βοηθάνε στη μάσηση των τροφών.

Οστό
Οι ρίζες των δοντιών είναι στερεωμένες στο οστό της γνάθου με τη βοήθεια συνδετικών ιστών δια μέσου του περιοδοντίου.

Η πανοραμική ακτινογραφία βγαίνει από το πανοραμικό μηχάνημα όπου στέκεστε ακίνητοι δαγκώνοντας ένα ορισμένο σημείο και το κινούμενο μέρος του μηχανήματος γυρνάει γύρο από το κεφάλι σας.

Σε μια πανοραμική ακτινογραφία φαίνεται το σύνολο των δοντιών, οι φρονιμίτες – και τη σχέση τους με ευαίσθητα ανατομικά στοιχεία της στοματικής κοιλότητας – και το ιγμόρειο:

Επίσης μπορούμε να δούμε παλαιότερες εργασίες που έχουν γίνει στα δόντια, όπως απονευρώσεις και σφραγίσματα. Το γράμμα R που βλέπεται κάτω αριστερά στην ακτινογραφία αντιπροσωπεύει τη λέξη Right που σημαίνει δεξιά και είναι η δεξιά πλευρά του ασθενή:

Ακόμα με την πανοραμική ακτινογραφία μπορούμε να δούμε την πρόοδο των μόνιμων δοντιών και πως αναπτύσσονται κάτω από τα νεογιλά για να προληφθεί έτσι οποιοδήποτε πρόβλημα:

Πανοραμικές ακτινογραφίες βγάζουν συνήθως οι ακτινολόγοι ιατροί. Πανοραμικές ακτινογραφίες μπορούν όμως να βγάλουν και κάποιοι συνάδελφοι οδοντίατροι που έχουν ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές σπουδές  τους στην Ακτινολογία και Διαγνωστική Στόματος αλλά και ορισμένοι γενικοί οδοντίατροι, που έχουν εκπαιδευθεί κατάλληλα.

Το πανοραμικό μηχάνημα πάντως δεν είναι υποχρεωτικός εξοπλισμός ενός οδοντιατρείου λόγω του μεγάλου του κόστους. Αντίθετα το μηχάνημα για τις μικρές (οπισθοφατνιακές) ακτινογραφίες είναι υποχρεωτικό.

Το στόμα, όπως έχουμε ξανά πει, είναι ένας “χάρτης” γενικής υγείας τον οποίο μπορεί να “διαβάσει” ο οδοντίατρος. Συγκεκριμένες κλινικές εικόνες του στόματος μπορούν να “ειδοποιήσουν” τον οδοντίατρο ότι κάποια πάθηση ή ασθένεια πιθανόν να εκδηλώνεται στον ασθενή.

Τι είναι όμως αυτά που βλέπει ο οδοντίατρος στο στόμα του ασθενή και χρήζουν προσοχής;

Διαβήτης

Ο οδοντίατρος θα παρατηρήσει ότι έχετε λιγότερη έκκριση σάλιου από ότι θα έπρεπε. Ο ίδιος ο ασθενής δεν θα το παρατηρήσει μέχρι το ποσοστό αυτό να φτάσει στο 50% και να νιώσει έντονη ξηροστομία. Επίσης η χρόνια κακοσμία και η αργή επούλωση τραυμάτων του στόματος θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν. Αφού ενημερώσει ο οδοντίατρος για αυτήν την κλινική εικόνα, ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί τον γιατρό του για μια εξέταση διαβήτη.

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Ο οδοντίατρος θα δει διάβρωση των δοντιών στην κάτω γνάθο. Γενικά οτιδήποτε έχει pH μικρότερο του 5.5 (όξινο) μπορεί να διαβρώσει σημαντικά τα δόντια. Τα γαστρικά υγρά έχουν pH όχι μεγαλύτερο του 1.5, άρα εάν ο ασθενής πάσχει από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση – συχνά χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα – και δεν αντιμετωπιστεί, τότε τα δόντια του θα διαβρώνονται. Ο ασθενής αυτός θα πρέπει να επισκεφτεί γαστρεντερολόγο διότι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά και οισοφαγικά προβλήματα.

Νόσος του Crohn

H νόσος του Crohn είναι μια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου άγνωστης αιτιολογίας, η οποία προκαλεί φλεγμονή του βλεννογόνου και αφορά αλλοιώσεις σε όλο το τοίχωμα του εντέρου.

Ο οδοντίατρος σε αυτή τη περίπτωση θα δει στα ούλα γύρω από τα δόντια μικρά εξογκώματα σαν “πλακίδια”. Ο ασθενής δεν νιώθει πόνο στα σημεία αυτά, γι’ αυτό και δεν το αντιλαμβάνεται άμεσα. Επίσης, εάν ο ασθενής έχει συχνά πληγές από μικρά έλκη στο στόμα, θα πρέπει να το κοιτάξει άμεσα. Τα συμπτώματα δεν πρέπει να παραπέμπουν αμέσως στην νόσο του Crohn, καθώς μπορεί να είναι εκδήλωση κάποια άλλης εντερικής φλεγμονής. Και σε αυτήν την περίπτωση ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί έναν γαστρεντερολόγο.

Καρδιακά προβλήματα

Αν ο  οδοντίατρος εντοπίσει κόκκινα, πρησμένα και ερεθισμένα ούλα που ματώνουν σε ασθενή που γνωρίζει ότι διατηρεί καλή στοματική υγιεινή και χωρίς άλλα οδοντικά προβλήματα, αλλά έχει ίσως παραπανίσια κιλά και οικογενειακό ιστορικό με καρδιακά προβλήματα, τότε θα παραπέμψει τον ασθενή του σε έναν καρδιολόγο για να εξεταστεί το συντομότερο. Ο οδοντίατρος επίσης θα προχωρήσει σε βαθύ καθαρισμό των δοντιών ώστε να αποφευχθεί τυχόν μόλυνση που μπορεί να προκαλέσει χειρότερα προβλήματα στην καρδιά ή αλλού. Οι ασθενείς με χρόνια περιοδοντικά νοσήματα έχουν 3πλάσιες πιθανότητες εμφράγματος ή εγκεφαλικού.

Καρκίνος

Ο οδοντίατρος θα παρατηρήσει δυσχρωμία στους ιστούς στο πίσω μέρος του λαιμού. Θα είναι δηλαδή είτε πιο λευκοί είτε πιο κόκκινοι από ότι θα έπρεπε. Έτσι ξεκινάνε οι περισσότερες μορφές στοματικού καρκίνου. Οι μεγαλύτεροι άντρες σε ηλικία είναι πιο επιρρεπής στον στοματικό καρκίνο, αν και πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι και νέοι άνθρωποι δεν αποκλείονται. Ο οδοντίατρος θα σας ζητήσει από τον ασθενή να επανέλθει στο οδοντιατρείο για επανέλεγχο και αν δεν έχει αλλάξει κάτι ο ασθενής θα πρέπει να κάνει βιοψία. Η έγκαιρη διάγνωση δίνει μεγάλες πιθανότητες επιτυχημένης θεραπείας του καρκίνου.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής θα νιώθει πόνο και πρήξιμο στη κάτω γνάθο και πιθανόν να μην μπορεί να ανοίξει το στόμα του πέρα από ένα σημείο. Το πρήξιμο είναι ορατό και στον οδοντίατρο. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση κατάσταση που μπορεί να εμφανιστεί και σε νέους ανθρώπους. Ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφτεί ρευματολόγο.