Τα άρθρα συχνών ερωτήσεων και απαντήσεων συνεχίζονται. Την προηγούμενη φορά απαντήσαμε σε ερωτήσεις για την Ορθοδοντική και σήμερα σειρά έχει η Ενδοδοντική. Η λιγότερο δημοφιλής πτυχή της οδοντιατρικής, κυρίως επειδή όταν την χρειαστούμε σημαίνει ότι έχουμε βιώσει πολύ πόνο και δυσφορία, με τα χρόνια έχει εξελιχθεί και αποτελεί διαδικασία ρουτίνας για τον οδοντίατρο.  Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, τις πιο συχνές ερωτήσεις και απαντήσεις για την ενδοδοντική θεραπεία και ελπίζουμε να λύσουν τις απορίες σας.

Τι είναι η ενδοδοντική θεραπεία;

Η ενδοδοντική θεραπεία (που την γνωρίζουμε επίσης και ως «απονεύρωση») είναι απαραίτητη, όταν η παροχή αίματος ή το νεύρο του δοντιού (που ονομάζεται «πολφός») μολύνεται λόγω αποσύνθεσης ή τραυματισμού. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι οξύς πόνος και να σκουραίνει το χρώμα του δοντιού σας. Όταν συμβαίνει αυτό, σημαίνει ότι το νεύρο του δοντιού έχει «πεθάνει» (ή πεθαίνει). Εκεί θα χρειαστεί να κάνετε απονεύρωση. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να μην αισθανθείτε πόνο στα πρώτα στάδια της λοίμωξης. 

Γιατί χρειάζεστε ενδοδοντική θεραπεία;

Εάν μολυνθεί ο πολφός, η λοίμωξη μπορεί να εξαπλωθεί μέσω των νεύρων του δοντιού. Αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε απόστημα. Το απόστημα είναι μια φλεγμονώδης περιοχή στην οποία συλλέγεται πύον και μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο των ιστών γύρω από το δόντι. Τα συμπτώματα ενός αποστήματος μπορεί να κυμαίνονται από έναν θαμπό πόνο έως σοβαρό πόνο και το δόντι μπορεί να είναι ευαίσθητο όταν δαγκώνετε. Εάν δεν γίνει ενδοδοντική θεραπεία, η λοίμωξη θα εξαπλωθεί και το δόντι μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθεί.

Θα πονέσει;

Όχι. Συνήθως, χρησιμοποιείται ένα τοπικό αναισθητικό και κανονικά δεν πρέπει να αισθάνεστε περισσότερο πόνο από αυτόν όταν κάνετε ένα απλό σφράγισμα. Μετά τη θεραπεία, μπορεί να υπάρχει κάποια ευαισθησία, αλλά σταδιακά θα μειωθεί.

Τι περιλαμβάνει;

Ο στόχος της θεραπείας είναι να αφαιρεθεί όλη η μόλυνση από τη ρίζα του δοντιού. Στη συνέχεια, η ρίζα καθαρίζεται και γεμίζεται για να αποφευχθεί περαιτέρω μόλυνση. Η απονεύρωση είναι μια εξειδικευμένη και χρονοβόρα διαδικασία. Οι περισσότερες θεραπείες περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες επισκέψεις στον οδοντίατρό σας. Στο πρώτο ραντεβού, αφαιρείται ο μολυσμένος πολφός και τυχόν αποστήματα. Στη συνέχεια, η ρίζα καθαρίζεται και προετοιμάζεται για το σφράγισμα. Τοποθετείται ένα προσωρινό σφράγισμα και το δόντι αφήνεται να ηρεμήσει. Στο δεύτερο ραντεβού, ελέγχεται το δόντι και όταν η λοίμωξη έχει εξαφανιστεί, το δόντι σφραγίζεται μόνιμα.

Πως θα είναι το δόντι μου μετά την θεραπεία;

Στο παρελθόν, ένα δόντι μετά την απονεύρωση μαύριζε. Ωστόσο, με τις σύγχρονες τεχνικές αυτό δεν συμβαίνει πλέον τόσο συχνά. Εάν υπάρχει αποχρωματισμός, υπάρχουν πολλές θεραπείες που θα αποκαταστήσουν τη φυσική εμφάνιση.

Τι θα γίνει αν μολυνθεί ξανά;

Η ενδοδοντική θεραπεία συνήθως είναι απόλυτα επιτυχημένη. Ωστόσο, αν επανεμφανιστεί η μόλυνση, η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί.

Τι θα συμβεί αν δεν κάνω την συγκεκριμένη θεραπεία;

Η εναλλακτική θα είναι η εξαγωγή του δοντιού. Από τη στιγμή που θα καταστραφεί ο πολφός δεν γιατρεύεται και δεν συνιστάται να αφήνετε στο στόμα σας ένα μολυσμένο δόντι. Παρόλο που πολλοί ασθενείς προτιμούν να βγάλουν το δόντι, συνήθως είναι καλύτερο να κρατάτε όσα περισσότερα από τα φυσικά σας δόντια μπορείτε.

Μετά την θεραπεία θα είναι πιο ασφαλή τα δόντια;

Ναι. Ωστόσο, επειδή ένα χαλασμένο δόντι είναι πιο εύθραυστο, ίσως χρειαστεί να προσθέσετε μια θήκη για να παρέχετε έξτρα υποστήριξη και προστασία στο δόντι.

Που διενεργείται η ενδοδοντική θεραπεία;

Η απονεύρωση είναι μια διαδικασία ρουτίνας, την οποία μπορεί να διενεργήσει ο Οδοντίατρός σας. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν Ενδοδοντολόγο, ο οποίος ειδικεύεται σε αυτού του είδους τη θεραπεία.

Πως φροντίζουμε τα δόντια μας μετά τη θεραπεία; 

Τα απονευρωμένα δόντια θα πρέπει να φροντίζονται όπως και τα υπόλοιπα δόντια. Να θυμάστε να πλένετε τα δόντια σας τουλάχιστον 2 φορές τη μέρα και να χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα ή μεσοδόντια βουρτσάκια για να καθαρίζετε και ανάμεσα στα δόντια. Επίσης, ελλατώστε όσο μπορείτε την κατανάλωση ζαχαρούχων τροφίμων και ποτών και να επισκέπτεστε συχνά τον οδοντίατρό σας για συχνή παρακολούθηση.

Είναι γνωστό ότι η περιοδοντική νόσος μπορεί να προσβάλει, εκτός από τα δόντια μας, και άλλα ζωτικής σημασίας όργανα, όπως η καρδιά. Αυτό συμβαίνει, διότι τα μικρόβια μπορεί να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος και να δημιουργήσουν εστίες φλεγμονής. Οι αιματικοί θρόμβοι διαταράσσουν τη ροή του αίματος και μειώνουν την ποσότητα οξυγόνου, που χρειάζεται η καρδιά για την ομαλή λειτουργία της. Δηλαδή, οι αθηρωματικές πλάκες που σχηματίζονται στις καρωτίδες, προκαλούν πάχυνση των αρτηριών. Όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση των «κακών» παθογόνων μικροβίων στο στόμα, τόσο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει να σχηματιστούν αθηρωματικές πλάκες στα τοιχώματα των αγγείων με συνέπεια την ανάπτυξη θρόμβων.

Άτομα με περιοδοντική νόσο έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να έχουν καρδιακές παθήσεις. Μια πρόσφατη ανάλυση δείχνει ότι ο πιθανός κίνδυνος καρδιακών παθήσεων για ασθενείς με περιοδοντική νόσο μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος από ότι για τους ασθενείς με υψηλή χοληστερόλη. Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι η επίλυση της περιοδοντίτιδας και η άψογη στοματική υγεία θα πρέπει να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες για να στηρίξουν αυτό το συμπέρασμα. Πως λοιπόν μπορείτε να προστατεύσετε τους ασθενείς σας, όταν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες;

Συνεργασία και Συζήτηση

Εφόσον η συγκεκριμένη ασθένεια προσβάλλει διαφορετικά όργανα, οι ασθενείς πολύ πιθανόν να παρακολουθούνται από διαφορετικών ειδικοτήτων επαγγελματίες. Είναι σημαντικό να υπάρχει ενημέρωση και συνεργασία, ώστε να είναι αποτελεσματική η θεραπεία. Από την πλευρά τους οι οδοντίατροι, μπορούν να σχεδιάσουν την θεραπεία τους, η οποία θα περιλαμβάνει τακτικά ραντεβού για αφαίρεση της πλάκας και καθαρισμό, αλλά και οδηγίες στους ασθενείς για το πως να διατηρήσουν την υγεία των δοντιών τους μέχρι το επόμενο ραντεβού. 

Ένα σημείο που πρέπει να προσέξετε είναι, πως θα επικοινωνήσετε στους ασθενείς σας τη σύνδεση των 2 νόσων. Είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί με τις πληροφορίες που μεταδίδετε στους ασθενείς, δεδομένου ότι η έρευνα που έχει διεξαχθεί είναι περιορισμένη. Δεν θα μπορείτε να διαβεβαιώσετε τους ασθενείς, ότι μετά το πέρας της περιοδοντικής θεραπείας δεν θα συναντήσουν κάποιο καρδιαγγειακό πρόβλημα. Μπορείτε όμως, να μοιραστείτε τα ευρήματα των μέχρι τώρα ερευνών και να τους συμβουλεύσετε να παρακολουθούν την υγεία τους, καθώς και τι να προσέξουν. 

Βοηθώντας τους ασθενείς σας να καταλάβουν, ότι το πρωταρχικό σας μέλημα είναι η υγεία της καρδιάς τους, παρά το γεγονός ότι η ειδικότητά σας περιορίζεται σε άλλα όργανα του σώματος, θα τους παρακινήσετε να κάνουν, ό,τι είναι απαραίτητο, για να διατηρήσουν την βέλτιστη στοματική υγεία. 

Θεραπεία 

Δεδομένης της σχέσης μεταξύ περιοδοντικής νόσου και καρδιακής υγείας, για να μην αναφέρουμε την απώλεια δοντιών και το πλήθος άλλων ασθενειών που συνδέονται με την περιοδοντίτιδα, η θεραπεία πρέπει να έχει αποτελέσματα. 

Το πρώτο βήμα στην αποτελεσματική θεραπεία είναι η διάγνωση. Πρέπει να έχετε ένα κατάλληλο πρωτόκολλο ανίχνευσης. Οι ασθενείς συχνά δεν καταλαβαίνουν, ή απλά αγνοούν, τους προειδοποιητικούς δείκτες της περιοδοντικής νόσου, επομένως είναι επιτακτική ανάγκη το ιατρείο σας να διαθέτει τα εργαλεία για την ενημέρωση των ασθενών. Τα αρχικά συμπτώματα της περιοδοντικής νόσου συχνά δεν είναι πολύ εμφανή.

Η Αμερικανική Ακαδημία Περιοδοντολογίας απαριθμεί τα σημάδια της περιοδοντικής νόσου ως εξής:

• Κόκκινα, πρησμένα ή ευαίσθητα ούλα ή άλλος πόνος στο στόμα
• Αιμορραγία ενώ βουρτσίζετε, όταν χρησιμοποιείτε νήμα ή τρώτε σκληρά τρόφιμα
• Τα ούλα υποχωρούν ή απομακρύνονται από τα δόντια, προκαλώντας τα δόντια να φαίνονται περισσότερο από πριν
• Χαλαρά ή ασταθή δόντια
• Πύον ανάμεσα στα ούλα και τα δόντια
• Πληγές στο στόμα
• Συνεχόμενη κακή αναπνοή
• Αλλαγές στην αίσθηση του δαγκώματος
• Αλλαγές στην εφαρμογή τεχνητών οδοντοστοιχιών

Ακόμη και με την έγκαιρη διάγνωση, οι ασθενείς συχνά αρνούνται τη χειρουργική θεραπεία λόγω φόβου ή παρεξήγησης. Ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί όποια βλάβη προκλήθηκε από περιοδοντική νόσο, είναι να θεραπευτεί πλήρως η μόλυνση και να κλείσουν τα «ανοίγματα». Μέχρι πρόσφατα, αυτό σήμαινε επώδυνη χειρουργική απόξεση. Σήμερα όμως, πολλοί γενικοί οδοντίατροι και περιοδοντικοί προσφέρουν μια φιλική προς τον ασθενή, λιγότερο επεμβατική διαδικασία λέιζερ – πρωτόκολλο LANAP – ως εναλλακτική στην αποκατάσταση της στοματικής υγείας των ασθενών.

Ως οδοντίατροι, μπορείτε να βοηθήσετε στην ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών σας, σχετικά με τη σύνδεση των 2 παθήσεων, αναζητώντας τα πρώιμα συμπτώματα περιοδοντικής νόσου και προσφέροντας ελάχιστα επεμβατικές θεραπευτικές επιλογές που οι ασθενείς θα αποδεχθούν. 

Η χρήση του υδροξυαπατίτη για την πρόληψη της διάβρωσης του σμάλτου των δοντιών ή ακόμη και για την αναγέννηση του φυσικού σμάλτου ερευνάται εδώ και χρόνια. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανεπαρκή επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τα οφέλη του. Μια πρόσφατη γερμανική μελέτη ωστόσο υπέδειξε ότι, ο υδροξυαπατίτης είναι εξίσου αποτελεσματικός με το φθόριο όσον αφορά στην προφύλαξη της οδοντικής υγείας.

Για τη σύγκριση, επελέγησαν 133 ασθενείς ηλικίας 11-25 ετών, οι οποίοι επρόκειτο να λάβουν ορθοδοντική θεραπεία με τη χρήση ακίνητων ορθοδοντικών μηχανισμών – δηλαδή, μία ομάδα ασθενών με σχετικά υψηλό κίνδυνο τερηδόνας. Η ομάδα χωρίστηκε σε 2 τυχαίες υποομάδες. Η ομάδα ελέγχου χρησιμοποίησε οδοντόπαστα φθορίου σε συγκεντρώσεις 350 ppm και 1050 ppm για τη δοκιμαστική περίοδο ενώ η δεύτερη ομάδα βούρτσισε με οδοντόπαστα με 10% υδροξυαπατίτη.

Οδοντιατρικές εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν πριν την τοποθέτηση των ορθοδοντικών μηχανισμών καθώς και μετά, μία φορά κάθε μήνα για μια περίοδο 6 μηνών. Για να εκτιμηθεί η επιφάνεια του σμάλτου χρησιμοποιήθηκε το Διεθνές Σύστημα Ανίχνευσης και Αξιολόγησης της Τερηδόνας (International Caries Detection and Assessment System). Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης τον δείκτη πλάκας και δείκτη ούλων.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, υπήρξε σημαντική αύξηση της τερηδόνας του σμάλτου κατά την περίοδο παρατήρησης. Ωστόσο, ούτε το φθόριο ούτε ο υδροξυαπατίτης ξεχώρισαν σημαντικά. Στην ομάδα υδροξυαπατίτη, το 54,7% των ασθενών εμφάνισαν βλάβη μετά από έξι μήνες, ενώ στην ομάδα του φθορίου, το ποσοστό αυτό ήταν 60,9%. Επίσης, οι δείκτες πλάκας και ούλων αυξήθηκαν ελαφρά, αλλά δεν υπήρξαν σαφείς διαφορές.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, η οδοντόπαστα που περιέχει υδροξυαπατίτη μπορεί να θεωρηθεί ως εναλλακτική λύση στην οδοντόπαστα φθορίου.

Η έρευνα έχει τίτλο “Impact of a non‐fluoridated microcrystalline hydroxyapatite dentifrice on enamel caries progression in highly caries‐susceptible orthodontic patients: A randomized, controlled 6‐month trial” και δημοσιεύτηκε στο τεύχος Μαΐου του περιοδικού Journal of Investigative and Clinical Dentistry.