Η οδοντίνη δεν αποτελεί μόνο το μεγαλύτερο μέρος των δοντιών μας. Μπορεί επίσης να παρέχει στοιχεία για την ανθρώπινη εξέλιξη από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, σύμφωνα με μια νέα μεθοδολογία που εξετάζει την έλλειψη μεταλλικών στοιχείων στην οδοντίνη, η οποία αναπτύχθηκε από μια διεθνή ερευνητική ομάδα. Επιπλέον, αυτή η μεθοδολογία μπορεί να έχει εφαρμογές για τη βελτίωση της συνολικής υγείας σήμερα.
Η οδοντίνη δειχνει αν υπαρχει ελλειψη βιταμινης D
“Αυτό είναι συναρπαστικό επειδή τώρα έχουμε μια αποδεδειγμένη πηγή που θα μπορούσε να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τις πρώτες μετακινήσεις και συνθήκες ζωής των ανθρώπινων πολιτισμών – καθώς και νέες πληροφορίες σχετικά με τη σημασία της βιταμίνης D στους σύγχρονους πληθυσμούς,” δήλωσε η Megan Brickley, PhD, μία ανθρωπολόγος και πρόεδρος της καναδικής έρευνας στην βιο-αρχαιολογία των ανθρώπινων ασθενειών στο McMaster University.
Το 2016, οι ερευνητές για πρώτη φορά καθόρισαν ότι η οδοντίνη φέρει ένα μόνιμο ιστορικό ανεπάρκειας της βιταμίνης D ή ραχίτιδας, εξετάζοντας δόντια από την Προδυναστική περίοδο της Αιγύπτου που ήταν χιλιάδων ετών. Κατά τη διάρκεια περιόδων σοβαρής ανεπάρκειας, δεν υπάρχει μετάλλωση των νέων στρωμάτων οδοντίνης, αφήνοντας μικροσκοπικούς δείκτες που οι επιστήμονες μπορούν να “διαβάσουν”.
“Η ενδοσφαιρική οδοντίνη (IGD) είναι ελαττώματα στη μετάλλωση (χώροι που μοιάζουν με φυσαλίδες) που σχηματίζονται σε ζώνες όπου η οδοντίνη αποτυγχάνει να μεταλλωθεί σωστά λόγω χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D,” δήλωσε η Brickley. “Τα πιο έντονα από αυτά τα σημάδια υποδηλώνουν μεγαλύτερο επίπεδο διαταραχής στην μετάλλωση και η θέση αυτών των σημαδιών δείχνει την ηλικία κατά την οποία εμφανίστηκε η ανεπάρκεια.”
Οι ερευνητές προετοίμασαν λεπτά τμήματα των δοντιών και χρησιμοποίησαν μικροσκόπιο για να παρατηρήσουν την παρουσία ή την απουσία της IGD και τη σοβαρότητά της. Αξιολόγησαν επίσης τον αριθμό και το μέγεθος των ελαττωμάτων ή φυσαλίδων μέσα στην οδοντίνη και χρησιμοποίησαν το ποσοστό μιας συγκεκριμένης μικροσκοπικής εικόνας της IGD για να καθορίσουν 4 βαθμίδες. Για παράδειγμα, ο βαθμός 0 έδειξε την απουσία ενδοσφαιρικής οδοντίνης, ενώ ο βαθμός 3 σήμαινε ότι περισσότερο από το 75% της περιοχής καλυπτόταν από τέτοια σημάδια.
“Από την εργασία μας με αρχαίους σκελετούς, τα άτομα με σαφή σημάδια παιδικής ραχίτιδας είχαν τουλάχιστον IGD Βαθμού 2 που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια των περιόδων ταχείας σκελετικής ανάπτυξης “, δήλωσε ο Brickley.
Αυτοί οι δείκτες μπορούν να πουν την ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης καθώς ο πρώτος άνθρωπος μετανάστευσε από την ισημερινή Αφρική σε περιοχές με λιγότερο ηλιακό φως. Μπορούν επίσης να εξηγήσουν τις αλλαγές στον χρωματισμό του δέρματος κατά τον μεταβολισμό ηλιακού φωτός ή το πως η ζωή μέσα στο σπίτι έχει σιωπηρά βλάψει την ανθρώπινη υγεία. Και οι ανεπάρκειες της βιταμίνης D επηρεάζουν σήμερα την υγεία.
“Υπάρχουν υποδοχείς βιταμίνης D σε 36 κύρια όργανα και η διατήρηση επαρκών επιπέδων βιταμίνης D έχει σημαντική επίδραση στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος“, εξήγησε η Brickley. “Ειδικότερα, η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη δημιουργία και τη διατήρηση υγιών οστών. Τα χαμηλά επίπεδα θα οδηγήσουν σε αύξηση της ευαισθησίας απέναντι σε κατάγματα. Αν και λιγότερο μελετημένη, η έλλειψη βιταμίνης D φαίνεται επίσης να συνδέεται με την κακή οδοντική υγεία. Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται, επίσης, με την ανάπτυξη κάποιων καρκίνων.”
Μέχρι τώρα, δεν υπήρξε αξιόπιστος τρόπος μέτρησης της ανεπάρκειας της βιταμίνης D κατά την πάροδο του χρόνου. Όπως δείχνουν οι ερευνητές με παραδείγματα από αρχαία και σύγχρονα δόντια, η μέθοδος είναι πολύτιμη για την κατανόηση μιας κατάστασης υγείας που σήμερα πλήττει περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους και μπορεί να έχει κλινικές εφαρμογές στο μέλλον.
“Φυσικά αποφλοιωμένα δόντια και δόντια που εξάγονται για κλινικούς λόγους θα μπορούσαν να αναλυθούν για να καθοριστεί η ύπαρξη ενδοσφαιρικής οδοντίνης”, δήλωσε η Brickley.