Σήμερα, η οδοντιατρική δεν αποτελεί απλά μια θεραπευτική επιστήμη αλλά και ένας πολύτιμoς σύμβουλος για τη συνολική υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. Όλοι γνωρίζουμε πως η στοματική μας κοιλότητα αποτελεί καθρέφτη της υγείας και μπορεί να οδηγήσει στον έγκαιρο εντοπισμό άλλων ασθενειών σηματοδοτώντας την έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής. Αντίστοιχα, διάφορες ασθένειες ή επιβλαβείς για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας, συμπεριφορές και συνήθειες έχουν άμεσες επιπτώσεις στα δόντια και το στόμα μας. Ανάμεσά τους, και οι διατροφικές διαταραχές στις οποίες θα αναφερθούμε σε αυτό το άρθρο.
Με τον όρο διατροφικές διαταραχές αναφερόμαστε σε περιπτώσεις όπως η ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία, οι οποίες έχουν όλες αρνητικές επιπτώσεις στη στοματική κοιλότητα. Τα συμπτώματά τους μπορεί να κυμαίνονται από ελαφρά έως και αρκετά σοβαρά και ο ρόλος του οδοντίατρου, μόλις τα εντοπίσει, είναι να «σημάνει» στον ασθενή τον κίνδυνο που εγκυμονεί αυτή η κατάσταση συνολικά για τη ζωή του, ξεκινώντας, παράλληλα, τον κύκλο της αντιμετώπισης των επιμέρους οδοντιατρικών προβλημάτων. Ας δούμε όμως τα κύρια συμπτώματα κάθε πάθησης, πώς επηρεάζουν τη στοματική υγεία και πώς ο/η οδοντίατρος μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Ανορεξία: Τα άτομα με νευρική ανορεξία περιορίζουν την πρόσληψη φαγητού και ποτού από τον φόβο του περιττού βάρους. Αποδίδουν την «αξία» τους σαν προσωπικότητες στην θερμιδική τους πρόσληψη και τιμωρούν τον εαυτό τους επειδή τρώνε πάρα πολύ ή τρώνε «λάθος τύπους» τροφών. Επίσης, προσπαθούν να απαλλαγούν από τις υπερβολικές θερμίδες και το βάρος μέσω άσκησης, εμετού, λήψης καθαρτικών ή άλλες ακραίους τρόπους.
Νευρική βουλιμία: Η διαταραχή υπερφαγίας εστιάζεται στην λήψη υπερβολικής ποσότητας θερμίδων ανά γεύμα, σε τακτική βάση. Τα μοτίβα υπερφαγίας διαφέρουν μεταξύ των πασχόντων, καθώς πολλά άτομα με βουλιμία έχουν ή φροντίζουν να διατηρούν το σωστό βάρος τους και συχνά μπορεί να περάσουν απαρατήρητα. Τα άτομα με βουλιμία εμφανίζουν συμπτώματα όπως κόπωση, φούσκωμα και/ή δυσκοιλιότητα, κοιλιακό άλγος και, για τις γυναίκες, ακανόνιστους εμμηνορροϊκούς κύκλους.
Υπερφαγία: Αν και στο παρελθόν χαρακτηρίζονταν ως εθισμένοι στο φαγητό, σήμερα τα άτομα αυτά αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη υπευθυνότητα λόγω της σοβαρότητας της ασθένειας. Οι υπερφαγικοί συχνά λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού ή/και ποτού χωρίς να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο του τι κάνουν, ενώ το γεύμα δεν αποτελεί για αυτούς ευχάριστη εμπειρία, καθώς στη συνέχεια τους προκαλεί αναστάτωση, αγωνία, αμηχανία και στρες.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των διατροφικών διαταραχών σε στόμα και δόντια: Όλες αυτές οι διατροφικές διαταραχές έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο σώμα των πασχόντων και, μεταξύ άλλων, αυτό είναι και ένας βασικός λόγος για το ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως σοβαρές καταστάσεις υγείας. Η έλλειψη βιταμινών και θρεπτικών συστατικών έχουν πάντα την άμεση αντανάκλαση στη στοματική κοιλότητα, η οποία αποτελεί και το πρώτο όργανο που ειδοποιεί για τον κίνδυνο της διακοπής της καλής λειτουργίας του οργανισμού. Οι παθήσεις αυτές, λοιπόν, που έχουν άμεση σχέση με τη διαταραχή στη πρόσληψη τροφής είναι:
- Διάβρωση σμάλτου
- Ξηροστομία
- Διογκωμένοι σιελογόνοι αδένες
- Σκασμένα/στεγνά χείλη
- Πληγές στο στόμα
- Φθορά των δοντιών
- Ευαίσθητα δόντια
- Μώλωπες και/ή τραυματισμός στο στόμα
Οι οδοντίατροι, τόσο με τη θεραπευτική τους όσο και με τη συμβουλευτική τους ιδιότητα, είναι σε θέση αναγνωρίσουν αυτά τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια των διατροφικών διαταραχών και να κινήσουν τη διαδικασία όχι μόνο στοματικής αλλά και ευρύτερης θεραπείας (ψυχολογικής, διαιτητικής κ.ά.). Η ανίχνευση των σημαδιών που κρύβουν διατροφική διαταραχή γίνεται με ελέγχους στους σκληρούς και μαλακούς ιστούς του στόματος, με την αναζήτηση σημαδιών διάβρωσης των δοντιών και πιθανών τραυματισμών στο στόμα που θα μπορούσαν να έχουν προκληθεί από αντικείμενα που έχει πιέσει ο ασθενής στο στόμα του για να προκαλέσει εμετό. Εκτός από τη διάβρωση μέσω του στομαχικού οξέος, μπορούν επίσης να ανιχνεύσουν ενδείξεις όπως για παράδειγμα η τερηδόνα από την υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και τα σημάδια έλλειψης θρεπτικών συστατικών.
Σε κάθε λοιπόν τέτοια περίπτωση, ο επιστήμονας χρειάζεται να εξετάσει το διατροφικό ιστορικό του ασθενή του, ώστε να πέρα από τη σωστή φαρμακευτική ή και επεμβατική αγωγή που θα ακολουθήσει να οδηγήσει στην ολιστική θεραπεία της σχετικής διαταραχής με την συνδομή και τη συνεργασία των κατάλληλων ιατρικών ή άλλων ψυχοθεραπευτικών ειδικοτήτων.